سفارش تبلیغ
صبا ویژن

معاملات ملکی چیست

هنگامی که قصد دارید معامله ملکی انجام دهید، بهتر است قبل از اقدام به این کار، اطلاعات حقوقی و آگاهی تان را در این زمینه بالا ببرید تا از بروز مشکلات حقوقی در آینده جلوگیری نمایید.

انواع معامله ملکی دارای نکات اساسی هستند، که با توجه به حساسیتی که در این نوع معاملات وجود دارد، عدم رعایت این نکات منجر به بی اعتبارشدن معامله می گردد.

معاملات ملکی چیست:

مهمترین امر در زندگی افراد را می توان معاملات ملکی دانست. زیرا ما هر روز این معاملات را انجام نمی دهیم و با قوانینش نیز آشنا نیستیم. بنابراین برای اینکه معامله ملکی را به بهترین نحو انجام دهیم، آشنایی با قوانین انواع معامله ملکی لازم و ضروری می باشد.

معامله ملکی

شروط معاملات:

هر معامله ملکی شروط خاصی دارد که عبارت است از: قصد و رضا، یعنی دو طرف به انجام معامله تمایل داشته و راضی باشند. اهلیت، یعنی دو طرف صلاحیت و توانایی انجام معامله را داشته باشند. مورد معامله مشخص و معین باشد. در نهایت مورد چهارم هم مشروعیت است.

انواع معامله ملکی:

معامله ملکی انواع مختلفی دارد که عبارتند از: خرید و فروش، اجاره، پیش فروش.

معامله ملکی که در رهن بانک است:

معامله ملکی که در رهن بانک است به دلیل حمایت از حقوق رهن گیرنده ممنوع می باشد. بعد از تسویه کردن بدهی راهن می تواند مال را از مرتهن پس بگیرد. اگر راهن نتواند بدهی اش را تسویه کند، مرتهن می تواند مال رهنی را بفروشد و طلب خود را از آن بردارد.

در معامله ملکی چنانچه میزان مالی که در رهن است بیشتر از بدهی باشد، مرتهن می تواند میزان طلب خود را از مال بردارد و مابقی را به راهن بازگرداند.

بانک ها در قبال وام و تسهیلاتی که به مشتریان می پردازند، از آنها جهت بازپرداخت تضمین دریافت می نمایند. این تضمین در رهن بانک می ماند تا زمان تسویه بدهی.

به این ترتیب ملکی که در رهن بانک است تا زمان تسویه حساب، در تصرف بانک می ماند. بنابراین خرید و فروش ملکی که در رهن بانک است مجاز نمی باشد. زیرا اگر مشتری نتواند بدهی خود را به بانک بپردازد، بانک می تواند با فروش آن ملکی که در رهن است، بدهی اش را وصول کند.

انواع معامله ملکی

چگونه ملکی که در رهن بانک است را بفروشیم؟

حال چگونه ملکی که در رهن بانک است را بفروشیم؟ اگرچه این امر مجاز نیست، اما برای فروشش تدابیری اتخاذ شده مثل: انتقال تسهیلات بانکی گرفته شده به خریدار، یا فک رهن کردن آن ملکی که در نزد بانک به صورت رهن است.

قانون گذار در اینجا بنا به شرایطی معامله ملک در رهن بانک را مجاز دانسته، که در صورت وجود شرایط لازم امکان انجام این معاملات وجود خواهد داشت.

فسخ معامله ملکی:

در معامله ملکی لازم که بدانیم فسخ به چه معناست. واژه‌ی فسخ به معنی نقض و زایل گردانیدن است. اما در اینجا به معنای انحلال ارادی یک قرارداد می باشد. این امر می تواند توسط هر دو طرف معامله یا یکی از آنها، یا شخص ثالثی صورت پذیرد. در کلیه موارد شرایط خاصی برای به هم زدن معامله وجود دارد.

نکته قابل توجه این است که کلیه قراردادهای ملکی از قبیل خرید و اجاره، از بندهای قرارداد می باشد. در آن بند به دو طرف مدت زمان مشخصی اجازه می دهند با رعایت قوانین و همچنین ارائه دادن دلیل موجه، قرارداد را فسخ نمایند.

در مواردی بدون خواندن قرارداد اقدام به امضا و خرید ملک می کنید، غافل از اینکه به دلایل مختلف تنظیم کننده سند یک بند خاص را به قرارداد اضافه کرده و در سند تنظیم کرده است. این بند یک جمله ی خیلی ساده است که بنابر آن دیگر به هیچ دلیلی امکان فسخ معامله را ندارید. آن جمله این است، اسقاط کافه خیارات.

مطابق قانون دو طرف معامله ملکی طی مدت زمان معینی که در سند قید شده، می توانند نسبت به فسخ قرارداد اقدام نمایند. اما در صورت درج جمله اسقاط کافه خیارات، هر یک از دو طرف هیچ گونه حقی را برای فسخ قرارداد ندارند و از این حق محروم می شوند. 

فسخ معامله ملکی

خیار به چه معناست:

به داشتن اختیار برای به هم زدن معامله در اصطلاح حقوقی، خیار می گویند. بنابراین خیارات به معنای اختیاراتی است که دو طرف معامله جهت فسخ آن دارند.

در واقع فسخ معامله ملکی باید با رضایت دو طرف معامله انجام شود. اما این امر می تواند به شکل کاملا یک طرفه و بدون اطلاع داشتن طرف دوم هم صورت پذیرد. این مورد در مراجع قانونی که مورد قرارداد اعم از اجاره و یا خرید ملک در این مرجع مثل بنگاه معاملات ملکی واقع شده است، انجام می شود.

اما چناچه هر دو طرف معامله ملکی در مورد فسخ بنا به دلایل مشخصی توافق داشته باشند، این امکان برای هر دو آنها وجود خواهد داشت.

در مواقعی نیز فسخ قرارداد بر طبق قانون صورت می پذیرد. اگر یکی از مقامات قانونی به نتیجه برسد که عقد قرارداد ملک ممکن است باعث ضرر و زیان یکی از دو طرف معامله گردد، در این صورت می تواند دستور فسخ قرارداد را صادر نماید.

شرایط فسخ:

فسخ نیز شامل شرایطی است که عبارتند از: قصد، یعنی فردی که فسخ کننده قرارداد است باید انحلال را اراده نماید. رضا، یعنی فردی که فسخ کننده قرارداد است باید به فسخ معامله راضی باشد، زیرا اگر با اکراه این کار را انجام دهد فسخ اثر حقوقی ندارد. اهلیت، یعنی شخصی که می خواهد عمل حقوقی را فسخ نماید، باید اهلیت داشته و از نظر سن و عقل هم هیچ مشکلی نداشته باشد.

ابطال معامله ملکی

ابطال معامله ملکی:

بطلان به معنی باطل یا تباه شدن است و در اصطلاح حقوقی به معنای بی اعتباری می باشد. معامله هم به معنی خرید و فروش مال است و معنی عرفی معامله هم همین است. اما در اصطلاح حقوقی، معامله دارای معنای خیلی گسترده تری است، که قرارداد های بسیاری را شامل می شود. بنابراین بستن قرارداد و عقد معامله، تعاریف مشابهی دارند. قراردادی که شرایط لازم جهت صحت معامله را ندارد، قرارداد باطل است. به همین علت از هنگام تشکیل، آن قرارداد فاقد وجاهت قانونی بوده و بی اعتبار است. اینگونه معاملات و قراردادهای باطل هیچ گونه تأثیر حقوقی را در بر ندارند.

ابطال معامله ملکی یعنی بی اعتباری و انحلال یک معامله. در حالت کلی معامله صحیح فرض می شود زیرا همیشه اصل بر صحت معاملات است، مگر خلافش ثابت شود. بنابر نظام حقوقی که ایران دارد، همواره اصل بر صحت قراردادهاست. طبق قانون هر قرارداد و توافقی که خلاف شرع و قانون نباشد معامله ای نافذ می باشد.

اگر دو طرف در معامله ملکی اقدام به بستن قرارداد کرده و سپس یکی ادعای باطل بودن آن قرارداد را کند، فرد خواهان باید در دادگاه قضایی ادعای خودش را به اثبات برساند. دادگاه بعد از بررسی ادعا و شرایط قرارداد، در مورد صحت یا بطلان آن اقدام به صدور حکم می کند.

در حالتی که قرارداد معامله ملکی امضا شده باشد، اما به هر صورت باطل شده باشد، فرد متضرر با طرح دادخواست می تواند از دادگاه درخواست صادر نمودن حکم جهت اعلام بطلان قرارداد را بنماید. طبق نظر مراجع قانونی، ابطال معامله و قراردادی که باطل بوده، تحصیل حاصل محسوب شده و بر همین اساس از نظر عقلانی هم تحصیل حاصل امری کاملا محال است. دادگاه هم اقدام به باطل کردن معامله ننموده و فقط بطلان معامله باطل را اعلام می نماید.

لزوم مشاوره در زمینه های ملکی:

با عنایت به نکات فوق و پیچیدگی و ابهامات و حساسیتی که در دعاوی بطلان قرارداد حس می شود، لازم است قبل از اقدام برای این دادخواست حتما با وکلا و کارشناسان خبره ما در زمینه انواع دعاوی ملکی مشورت نموده تا هیچ گاه متضرر نشوید.


مقدمه؛ منظور از ثبت شخصیت حقوقی و شرکت های تجاری چیست؟

ثبت شرکت یکی از اقدامات اصلی، جهت تشکیل و اداره شرکت های بازرگانی است. از سال 1310 تا کنون، کلیه شرکت های ایرانی، ملزم به رعایت مقررات ثبت در مورد شرکت ها می باشند. طبق ماده 2 قانون ثبت شرکت ها، نام کلیه شرکت های ایرانی باید در سازمان اسناد و املاک کشور ثبت گردد.

مقدمه؛ منظور از ثبت شخصیت حقوقی و شرکت های تجاری چیست؟

اگر شرکتی بدون ثبت شدن، به فعالیت تجاری بپردازد، علاوه بر این که به مجازات نقدی محکوم می گردد، هر ذینفع می تواند انحلال آن را از محاکم دادگستری تقاضا کند. ثبت شرکت اتباع خارجی در ایران نیز به موجب ماده 3 قانون مذکور پیش بینی گردیده است. طبق این ماده شرکت های تجاری خارجی در صورتی می توانند در ایران به امور تجارتی بپردازند که وجود آنها در کشور متبوعشان قانونی بوده و در سازمان ثبت اسناد و املاک تهران به ثبت برسند.

(قانون ثبت شرکت ها مصوب سال 1310)

در حال حاضر ثبت شرکت در ایران، به دو شیوه حضوری و غیر حضوری صورت می گیرد. شیوه حضوری ثبت شرکت مستلزم مراجعه به دایره ثبت شرکتها در هر شهرستان  و ارائه مدارک مورد نیاز است. در شیوه غیر حضوری ثبت شرکت، نیازی به مراجعه به اداره یا سازمان خاصی نیست. در شیوه غیر حضوری با در دسترس داشتن یک سیستم هوشمند (رایانه، تلفن هوشمند و …) با ورود به سامانه اینترنتی ثبت شرکت ها، نسبت به تکمیل اظهارنامه، بارگذاری مدارک و دیگر مراحل ثبت شرکت اقدام نمود. سامانه اینترنتی ثبت شرکت ها توسط سازمان اسناد و املاک کشور اداره می شود و هم اکنون با نشانی irsherkat.ssaa.ir در دسترس است. در نوشتار حاضر نخست به بررسی برخی نکات قانونی در خصوص ضرورت و شرایط ثبت شرکت، مطابق با قوانین و آیین نامه های موجود می پردازیم. سپس به بیان مراحل ثبت شرکت به صورت حضوری و غیر حضوری و همچنین مدارک مورد نیاز برای ثبت شرکت می پردازیم.

(حقوق شرکت های تجاری)

نکات قانونی در مورد ثبت نمودن شرکت های تجاری

به موجب قانون تجارت ایران بسیاری از اقدامات شرکت های تجارتی می بایست به ثبت برسند. اساسنامه شرکت، تغییرات در افراد دارای حق امضا، تعیین بازرسان، کاهش و افزایش سرمایه برخی از اعمالی هستند که مطابق با مواد مختلف قانون تجارت، مدیران یک شرکت موظفند نسبت به ثبت آن در اداره ثبتاقدام نمایند. چنانچه مدیر عامل یا هیات مدیره یک شرکت تجاری مثل شرکت سهامی عام از انجام وظایف قانونی خویش در ارتباط با ثبت شرکت خودداری نمایند، به جزای نقدی و در برخی موارد حبس محکوم می شوند. ضرورت ثبت شرکت و تغییرات مالی و غیر مالی آن، اهمیت زیادی در تشخیص نحوه مسئولیت هر یک از شرکای شرکت دارد.

علاوه بر این امروزه برای بسیاری از ویژگی های شخصیت حقوقی شرکت مثل اسم یا علامت تجاری آن، ارزش اقتصادی و حقوق رقابتی وجود دارد. در نتیجه ثبت شرکت حقوق مادی و معنوی شرکای آن را در برابر اشخاص ثالث و رقبا حفظ می کند. بر همین اساس قانون ثبت اختراعات، طرح های صنعتی و علائم تجاری در سال 1386 به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید.

طبق ماده 9 قانون ثبت اختراعات، طرح های صنعتی و علائم تجاری ثبت نام و علامت های تجاری می بایست در اداره مالکیت صنعتی صورت گیرد. البته باید در نظر داشت که ثبت علائم تجاری و طرح های صنعتی نیز مانند ثبت شرکت ها به صورت غیر حضوری نیز ممکن گردیده است. برای این کار کافیست به درگاه اینترنتی اداره مالکیت صنعتی به نشانی iripo.ssaa.i ورود پیدا کنید.

(مدارک مورد نیاز برای ثبت شرکت های تجاری)

ثبت شرکت به شیوه حضوری

برای ثبت شرکت به صورت حضوری، می بایست به اداره ثبت شرکت های محلی که مرکز شرکت در آن قرار دارد مراجعه کرد. برای این کار نخست باید اظهارنامه ثبت شرکت را تکمیل نمود. مواردی که در اظهارنامه قید می گردد از قرار زیر است:

  • اسم، نوع شرکت (سهامی، تضامنی، با مسئولیت محدود، نسبی، تعاونی و…)، نشانی و راه های ارتباطی شرکت.
  • طرح اساسنامه شرکت. اساسنامه سند تشکیل شرکت است و در آن حدود وظایف و مسئولیت های هر یک از ارکان شرکت مثل هیات مدیره یا مجمع عمومی سالیانه قید شده است.
  • طرح اعلامیه پذیره نویسی شرکت. در صورتی که شرکتی که می خواهد به ثبت برسد شرکت سهامی عام باشد، علاوه بر طرح اساسنامه باید طرح اعلامیه پذیره نویسی شرکت نیز به انضمام اظهارنامه ثبت به اداره ثبت باید به اداره ثبت تحویل گردد.
  • نام و مشخصات موسسین شرکت، نیز باید در اظهارنامه ثبتقید گردد. منظور از موسسین نخستین کسانی هستند که با توافق همدیگر نسبت به راه اندازی یک شرکت تجاری اقدام می کنند و طرح اساسنامه را می نویسند.
  • ثبت شرکت در سازمان ثبت اسناد و املاک مستلزم پرداخت هزینه ثبت شرکت یا حق الثبت می باشد. این کار به صورت ابطال تمبر صورت می پذیرد.
  • همچنین کلیه مدارک هویتی از قبیل کارت ملی و … موسسین شرکت باید ضمیمه اظهارنامه و اساسنامه شود.

پس از تکمیل اظهارنامه ثبت شرکت و تحویل آن به کارمند اداره ثبت شرکت ها، مدارک تحویل داده شده توسط کارشناس اداره ثبت مورد بررسی قرار می گیرد. در صورتی که مدارک کامل باشد، اداره ثبت شرکت ها اجازه چاپ آگهی ثبت شرکت در روزنامه کثیرالانتشار را صادر نموده و فرایند ثبت شرکت ادامه پیدا می کند.

ثبت شرکت به شیوه غیر حضوری

ثبت شرکت اینترنتی نیز یکی دیگر از شیوه های ثبت شرکت است، که به تازگی در دسترس متقاضیان قرار گرفته است. این روش با مراجعه به درگاه اینترنتی سازمان ثبت اسناد و املاک کشور صورت می گیرد. برای ثبت شرکت اینترنتی می بایست اظهارنامه به صورت آنلاین تکمیل گردیده و مدارک مورد نیاز اسکن و در سایت اداره ثبت بارگذاری گردد.

(تاسیس شخصیت حقوقی در سامانه اداره ثبت)
(اطلاعات مورد نیاز برای تکمیل اظهارنامه ثبت شرکت اینترنتی)

برای ثبت شرکت در شیوه غیر حضوری پس از تکمیل اظهارنامه، مدارک بارگذاری شده مورد بررسی قرار گرفته و در صورتی که مغایرتی با مقررات قانونی نداشته باشد، جواز اعلام و انتشار آگهی ثبت شرکت در روزنامه کثیرالانتشار صادر می شود. چنانچه در این خصوص هر کدام از مقررات قانونی مندرج در قانون تجارت، قانون ثبت شرکت ها و قانون ثبت اختراعات رعایت نشده باشد، به متقاضی مهلت مناسب برای تکمیل مدارک داده می شود. در صورتی که در مهلت اعلام شده متقاضی نسبت به این امر اقدام نکند، در خواست او از دستور رسیدگی خارج شده و رد می گردد.

مروری بر انواع شرکت های تجاری

مطابق با ماده 20 قانون تجارت، اقسام شرکت های تجاری در هفت نوع زیر است:

  • شرکت سهامی
  • شرکت با مسئولیت محدود
  • شرکت تضامنی
  • شرکت مختلط غیر سهامی
  • شرکت مختلط سهامی
  • شرکت نسبی
  • شرکت تعاونی تولید و مصرف

شرکت سهامی شرکتی است که سرمایه آن به قطعه های کوچکی تحت عنوان سهم، تقسیم شده است. مطابق با قوانین جاری ایران، شرکت های سهامی به دو گروه سهامی عام و سهامی خاص تقسیم می شوند. در شرکت سهامی عام موسسین شرکت بخشی از سرمایه شرکت را (حداقل 35 درصد) در حین تاسیس شرکت تادیه می کنند. مابقی سرمایه شرکت سهامی عام در طی عملیات پذیره نویسی و توسط پذیره نویسان و با خرید سهم صورت می گیرد. در شرکت های سهامی ممکن است سهام ممتاز وجود داشته باشد. منظور از سهام ممتاز سهامی است که برای دارندگان آن حقوق ویژه ای مثل حق تقدم در نظر گرفته شده است.

(سهامی عام و خاص)

یکی از موضوعات مهم در مورد شرکت های سهامی این است که اصولاً سرمایه این شرکت ها نباید از میزان خاصی که در اساسنامه شرکت قید شده است کمتر شود. بنابراین مطابق با قانون تجارت در صورتی که سرمایه شرکت سهامی از میزان معینی کاهش یابد، شرکا باید نسبت به افزایش سرمایه تا حداقل مورد نیاز قانونی اقدام نمایند. در چنین شرایطی اگر شرکا از تشکیل مجمع عمومی برای افزایش یا کاهش سرمایه خودداری کنند، هر ذینفع می تواند از دادگاه صلاحیت دار، انحلال شرکت سهامی مورد نظر را تقاضا نماید. در شرکت های سهامی مسئولیت شرکای شرکت نهایتاً به اندازه مبلغ اسمی سهامی که دارد، می باشد.

ثبت شرکت با مسئولیت محدود

شرکت با مسئولیت محدود، نیز یکی دیگر از انواع شرکت های تجاری می باشد. برای ثبت کردن شرکت با مسئولیت محدود نیز مثل دیگر شرکت های تجاری، می توان به دو شیوه حضوری و غیر حضوری اقدام نمود. البته باید در نظر داشته که حدود مسئولیت هر یک از شرکا در شرکت با مسئولیت محدود، محدود به میزان آورده ای است که هر شریک با آن سرمایه گذاری کرده است. در مقابل شرکت با مسئولیت محدود شرکت تضامنی است، که در آن هر یک از شرکای شرکت در قبال تمام بدهکاری های شرکت مسئولیت تضامنی دارد. برای ثبت شرکت با مسئولیت محدود به شیوه حضوری می بایست با همراه داشتن مدارک مورد نیاز از جمله طرح اساسنامه به اداره ثبت شرکت ها مراجعه نمود.

ثبت شرکت با مسئولیت محدود علاوه بر شیوه حضوری، با شیوه غیر حضوری نیز امکان پذیر است. در شیوه غیر حضوری ثبت شرکت با مسئولیت محدود می بایست به سامانه اینترنتی سازمان ثبت اسناد و املاک وارد شد. در این شیوه ثبت با تکمیل اظهارنامه اینترنتی صورت می گیرد. از جمله الزامات قانونی در خصوصی شرکت با مسئولیت محدود می توان به این اشاره کرد که انتقال سهم هر یک از شرکا در این نوع از شرکت، منوط به موافقت همه شرکای دیگر است. این در حالی است که معمولاً در سایر شرکت های تجاری برای انتقال سهم، نیازی به موافقت دیگر شرکا نیست.

ثبت شرکت بدون دفتر

از لحاظ قانونی نیازی به داشتن دفتر، برای ثبت شرکت تجاری نیست. بسیاری از شرکت های تجاری به صورت اینترنتی فعالیت داشته و حتی ساختمان یا مقر خاصی ندارند. در میان مقررات قانون تجارت نیز لزومی برای وجود دفتر برای ثبت شرکت های تجاری دیده نمی شود. ولیکن در هر صورت موسسین و شرکای شرکت می بایست یک نشانی برای شرکت در سازمان ثبت اسناد و املاک معرفی کنند. معرفی نشانی برای شرکت از این جهت حائز اهمیت است که بسیاری از مقررات قانونی در مورد تشکیل جلسات مجمع عمومی، ارسال اظهارنامه و سایر ابلاغیه های قانونی و … وجود دارد که باید در محل معینی که به عنوان مرکز شرکت به سازمان ثبت اسناد و املاک معرفی می شود، انجام گیرند. در نتیجه برای ثبت انواع شرکت ها، چنانچه بنا یا ساختمان خاصی به عنوان مرکز شرکت در نظر شرکا نباشد، در هر حال می بایست محلی را به عنوان مرکز شرکت برا ابلاغات قانونی و … فراهم کنند.

هرچند اغلب شرکت های تجاری محلی را تحت عنوان تجارتخانه، مرکز، حجره و … به عنوان مرکز امور خود در نظر میگیرند، با این وجود ثبت شرکت بدون دفتر نیز منع قانونی ندارد. به طور کلی شرکت های تجاری فعالیت های گسترده ای را انجام می دهند، که با توجه به اساسنامه شرکت ممکن است این اقدامات به صورت بیرونی نبوده و نیازی به وجود دفتر نداشته باشند. بسیاری از شرکت های اینترنتی و استارباکس های بدون داشتن دفتر معینی در حال ارائه خدمات گوناگون هستند. در هر حال به عنوان یکی از اطلاعات مورد نیاز برای سازمان ثبت اسناد و املاک، موسسین می بایست نشانی مشخصی را به عنوان مرکز امور شرکت به عنوان یک شخصیت حقوقی به سازمان ثبت اسناد و املاک معرفی کنند. به عبارت دیگر محل مزبور، محل اقامت شرکت ثبت شده به شمار می رود.  

(بازوی اجرای شرکت مدیر عامل شرکت است.)

هزینه ثبت شرکت

ثبت شرکت در هر دو شیوه حضوری و غیر حضوری مستلزم پرداخت هزینه ای به عنوان حق الثبت به دولت است. میزان هزینه ثبت شرکت مطابق با تعرفه ای تعیین می گردد که قوه قضائیه به پیشنهاد سازمان ثبت اسناد و املاک تصویب نموده است. میزان حق الثبت متغیر بوده و با توجه به موضوعی که ثبت می شود، تعیین می گردد. یکی از موضوعاتی که در تعیین حق الثبت موثر است، میزان سرمایه شرکت مورد تاسیس است. هر چه میزان سرمایه شرکت بیشتر باشد، حق الثبت آن نیز بیشتر خواهد بود.

هزینه برای ثبت نمودن شرکت نه تنها در مورد شرکت های تازه تاسیس دریافت می گردد، بلکه در مورد تغییراتی که در اساسنامه شرکت های موجود ایجاد می شود نیز، حق ثبت دریافت می گردد. بنابراین همانطور که مورد اشاره قرار گرفت، در مورد کاهش یا افزایش سرمایه، انتخاب مدیر عامل و اعضای هیات مدیره، تغییر افراد دارای حق امضا و … نیز حق الثبت دریافت می گردد.


تفاوت تقسیم ارث مادر و پدر

تقسیم ارث مادر یکی از اختلافات حقوقی است که ممکن است بین وراث به وجود آید. متاسفانه اموالی که از رفتگان به جا می ماند در بسیاری از مواقع موجب اختلاف و کدورت میان بازماندگان می شود. نبود وصیت قانونی و عدم مراجعه به کارشناس حقوقی به شدت این اختلافات می افزاید.

توصیه اول برای تقسیم ارث مادر آن است که اشخاص به وصیت نامه عمل کنند. در صورتی که وصیت نامه وجود ندارد می بایست با مراجعه به متون قانونی ارث مادر تقسیم شود. وکیل ارث با در نظر گرفتن موارد مختلف سهم هر یک از افراد را مشخص خواهد کرد.

تفاوت تقسیم ارث مادر و پدر

تقسیم ارث مادر مانند سایر افراد جامعه می باشد. برخی این تصور را دارند که اموال مادر باید بین وراث به تساوی تقسیم شود یا دختران سهم بیشتری داشته باشند. اما مطابق قانون و فقه تقسیم کردن ارث مادر و پدر هیچ تفاوتی ندارد.

بنابراین برای تقسیم ارث مادر باید به جنسیت و تعداد وراث توجه شود و همچنین طبقات ارث مورد توجه قرار گیرد. سپس با نظر کارشناس حقوقی اموال تقسیم می شود. در زیر به طبقات ارث بر اساس قانون اشاره خواهد شد.

طبقه اول: مادر، پدر، فرزندان متوفی و نوه ها

طبقه دوم: مادر بزرگ، پدربزرگ، خواهر و برادر متوفی

طبقه سوم: دایی، خاله، عمه و عمو و همچنین فرزندان ایشان

قابل ذکر است که هر یک از طبقات حاجب طبقه بعد از خود خواهد بود. به عبارت دیگر در صورتی که هر یک از افراد در طبقه اول وجود داشته باشد طبقه دوم ارث نمی برد. این قاعده حتی زمانی که یک نفر از طبقه اول وجود دارد نیز اجرا می شود. بنابراین هر طبقه حاجب طبقه بعد از خود می باشد.

نحوه تقسیم ارث مادر

نحوه تقسیم ارث مادر

برای تقسیم ارث مادر طبقات ارث بررسی می شود. با توجه به جنسیت افراد و تعداد ایشان ارث تقسیم می شود.

فرض اول آن است که مادر فقط صاحب فرزند باشد و پدر و مادر ایشان در قید حیات نباشد:

– در صورتی که فقط یک فرزند داشته باشد خواه دختر، خواه پسر تمام اموال به ایشان می رسد.

– در صورتی که فرزندان متعدد داشته باشند، همه از یک جنس مثلا دختر یا پسر اموال به طور مساوی بین ایشان تقسیم می شود.

– در صورتی که فرزندان متعدد باشند و هم دختر باشند هم پسر، پسر دو برابر دختر ارث می برد.

– در صورتی که فرزند جنین باشد و زنده به دنیا بیاید، مطابق جنسیت خود ارث می برد. اگر پسر باشد دو برابر دختر ارث می برد.

– فرزند خوانده از مادر ارث نمی برد حتی اگر نامش در شناسنامه درج شده باشد.

فرض دوم برای تقسیم ارث مادر آن است که علاوه بر فرزندان، پدر و مادر متوفی در قید حیات باشند:

– در صورت وجود پدر و مادر و پسر و دختر، هر کدام از پدر و مادر یک ششم ارث می برند. سپس چهار ششم باقی مانده بین دختر و پسر تقسیم می شود به طوری که پسر دو برابر دختر ارث می برد.

– چنانچه پدر و مادر و پسر باشند، یک سوم به پدر و مادر و دو سوم باقی مانده به پسر می رسد.

– اگر مادر و پدر و دختر باشند، هر یک از پدر و مادر یک ششم ارث می برند، به دختر سه ششم می رسد. پس از آن یک ششم باقی مانده باید تقسیم بر پنج شود و یک پنجم از آن متعلق به پدر و مادر است و سه پنجم باقی مانده به دختر می رسد.

محاسبه ارث مادر

فرض دیگر در تقسیم ارث مادر آن است که متوفی همسر داشته باشد:

– چنانچه همسر و فرزندان باشند یک چهارم به همسر و مابقی به فرزند می رسد.

– اگر متوفی فرزندی نداشته باشد یک دوم به همسر و مابقی بین سایر وراث تقسیم می شود.

مستند قانونی درباره نحوه محاسبه ارث مادر

قانون تقسیم ارث مادر بین فرزندان مطابق با متون فقهی نگارش شده است. ماده 907 قانون مدنی درباره ارث مادر و تقسیم آن میان فرزندان سخن می گوید. همچنین در قانون انحصار وراثت نحوه محاسبه ارث مادر مورد توجه قرار گرفته است. برای محاسبه دقیق ارث مادر می توان به وکیل ارث مراجعه کرد.

وکیل برای تقسیم ارث مادر با بررسی میزان اموال، طبقات مختلف ارث و تعداد وراث درباره میزان سهم الارث هر یک از افراد اظهار نظر خواهد کرد.

اشتباهات عرفی درباره محاسبه ارث مادر

درباره تقسیم ارث مادر اشتباهات رایجی وجود دارد. از جمله آنکه دختر و پسر به طور مساوی ارث می برد. چنین موضوعی در قانون نیامده و مطابق متون فقهی درباره اموال پدر و مادر، پسر دو برابر دختر ارث می برد.

اشتباه رایج دیگر در تقسیم ارث مادر آن است که طلا و جواهرات مادر تنها به دختران می رسد. در هیچ کدام از متون قانونی این قاعده وجود ندارد. اموال منقول و غیر منقول، اشیاء قیمتی، طلا و جواهرات مادر باید بین دختر و پسر به نسبت پسر دو برابر دختر تقسیم شود. اگر مادر در این باره به نفع دخترها وصیت کرده باشد، پسرها می توانند نسبت به اجرای وصیت اعتراض کنند.

بنابراین در تقسیم ارث مادر وصیت نامه ایشان نیز مورد بررسی قرار می گیرد و اگر وراث اعتراض کنند فقط یک سوم از وصیت ایشان قابل اجرا می باشد. درباره بقیه ماترک مطابق قانون تصمیم گیری می شود.

تقسیم ارث طلا مادر

امکان تقسیم اموال مادر در زمان حیات

تقسیم ارث مادر تنها پس از فوت ایشان امکان پذیر می باشد. ممکن است برخی افراد پس از فوت پدر در حالی که مادر ایشان همچنان زنده است از وی بخواهند که علاوه بر ماترک پدر اموال مادر نیز تقسیم شود. در این صورت قانون ارث برای تقسیم اموال مادر اجرا نمی شود. به عبارت دیگر شخص مادر همچنان زنده است و می تواند طبق اختیارات خود برای اموالش تصمیم گیری کند. ممکن است تمام اموال را به یکی از فرزندان و بستگان خود ببخشد یا آن را در راه نیات خیر صرف نماید.

بنابراین تقسیم ارث مادر در زمان حیات ایشان ممکن نیست و  قانون ارث فقط زمانی اجرا می شود که شخص در قید حیات نباشد. به این منظور افراد ابتدا باید گواهی فوت دریافت کنند. سپس با مراجعه به شورای حل اختلاف آخرین اقامتگاه متوفی درخواست انحصار وراثت بدهند. با ارائه مدارک و مستندات کافی دادگاه در این باره تصمیم گیری کرده و گواهی انحصار وراثت صادر می کند.

هنگام تقسیم ارث مادر ارائه گواهی انحصار وراثت در تمام دستگاه دولتی و غیر دولتی الزامی است. افراد می توانند با مراجعه به کارشناس حقوقی اطلاعات لازم را درباره محاسبه ارث مادر به دست آورند.


انواع مشاوره حقوقی

در نوشتار حاضر، به بررسی انواع مشاوره حقوقی و وظایف مشاور حقوقی می پردازیم. منظور از مشاور حقوقی (legal adviser)، کسی است که به سبب دانش آموخته بودن در رشته حقوق یا داشتن دانش تخصصی خاص در این زمینه، مسائل حقوقی مشاوره گیرندگان را می شنود و راهکارهای قانونی برای حل مشکلات آنها ارائه می دهد.

ضرورت مشاوره حقوقی

برخی ممکن است در نگاه اول مشاور حقوقی را با وکیل دادگستری اشتباه گیرند، ولیکن معنای این دو با یکدیگر متفاوت است. اصلی ترین تفاوت میان مشاور حقوقی و وکیل دادگستری در این است که وکیل دادگستری به اعتبار انعقاد عقد وکالت، دارای سمت است و می تواند در دادگاه مستقیماً مداخله کند. این در حالی است که مشاور حقوقی دارای سمت نیست و تنها مانند آموزگاری، در خصوص موضوع اظهار نظر کرده و راهنمایی های لازم را به مشاوره گیرنده ارائه می دهد.

(مشاوره حقوقی)

انواع مشاوره حقوقی

امروزه معمولاً مشاوره حقوقی به دو شیوه حضوری و غیر حضوری انجام می گیرد. شیوه حضوری مشاوره حقوقی با مراجعه به دفاتر وکالت و موسسات حقوقی و گفتگوی رو در روی مشاوره گیرنده و مشاوره دهنده صورت می پذیرد. در مقابل با توجه به گستردگی راه های ارتباط از راه دور از قبیل اینترنت، ماهواره، تلفن و … شیوه غیر حضوری استفاده از خدمات و وظایف مشاور حقوقی روز به روز در حال افزایش است. هرچند برخلاف وکالت در دادگستری، ارائه مشاوره حقوقی مستلزم دارا بودن پروانه وکالت نیست، ولیکن معمولاً مشاوره حقوقی توسط وکلای دادگستری انجام می گیرد. برای استفاده از خدمات مشاوره حقوقی به شیوه غیر حضوری کافی است به سایت کانون وکلای دادگستری هر استان وارد شد. در سامانه های اینترنتی کانون های دادگستری نام، نشانی و شماره تلفن وکلای عضو کانون وکلا، در دسترس بازدیدکنندگان سایت قرار دارد.

علاوه بر این یکی دیگر از شیوه های استفاده از خدمات مشاوره حقوقی به صورت غیر حضوری، مراجعه به سامانه های جست و جوی وکیل است. در چنین سامانه های اینترنتی، معمولاً وکلا با توجه به میزان تحصیلات، رشته و گرایش تحصیلی، محل فعالیت و …. گروه بندی می شوند. در نتیجه با توجه به موضوعاتی که مشاوره گیرندگان می خواهند برای حل آنها مشاوره حقوقی بگیرند، می توانند وکلای متخصص و مجرب در هر زمینه حقوقی را به صورت مجزا به عنوان مشاور حقوقی برگزینند.

(مشاوره حقوقی حضوری)

وظایف مشاور حقوقی شرکت

همانطور که مورد اشاره قرار گرفت، وظایف مشاور حقوقی با توجه به مولفه هایی مثل شخصیت مشاوره گیرنده، موضوع حقوقی مورد مشاوره و … تعیین می گردد. از نظر شخصیت مشاوره گیرنده، مشاوره حقوقی ممکن است نسبت به شخص حقیقی یا حقوقی انجام پذیرد. منظور از شخص حقیقی، انسان است که به مناسب انسان طبیعی بودن از حقوق گوناگونی مثل حق آزادی جسم، حق انتخاب شغل و … برخوردار است. در مقابل منظور از شخصیت حقوقی، یک شرکت، موسسه، سازمان و … است که جدای از تشکیل دهندگان آن مطابق با قانون مورد حق و تکلیف قرار می گیرد. مشاور حقوقی شرکت، حقوقدانی است که برای بهبود بازدهی شرکت در زمینه هایی مثل وصول مطالبات، ثبت علائم تجاری و … مشاوره حقوقی ارائه می دهد.

وظایف مشاوره حقوقی شرکت با توجه به این که طرف مشاوره گیرنده شخصیت حقوقی دارد، از پیچیدگی های خاصی برخوردار است. معمولاً شرکت ها مورد قانونگذاری های خاص و بوروکراسی های اداری وسیعی قرار می گیرند. برای مثال به موجب قانون ثبت شرکت ها مصوب سال 1310، کلیه شرکت های بازرگانی که در ایران تاسیس شده یا در ایران مشغول به فعالیتند، باید در سازمان ثبت اسناد و املاک کشور به ثبت برسند. بر اساس قانون تجارت، شرکت ها اصولاً توسط هیات مدیره و مدیر عامل اداره می شوند. هیات مدیره را اعضای مجمع عمومی انتخاب می کنند. در نتیجه از جمله موضوعاتی که شرکت ها در زمینه آن از مشاور حقوقی استفاده می کنند، ثبت شرکت است.

(مشاوره حقوقی تلفنی)

اصلی ترین وظایف مشاوره حقوقی در شرکت

اصلی ترین وظایف مشاور حقوقی ثبت شرکت از قرار زیر است:

  • ارائه راهنمایی های قانونی برای انتخاب نام شرکت، میزان سرمایه شرکت، تنظیم اساسنامه و سایر اسناد  مقررات در بدو تاسیس شرکت.
  • ارائه راهنمایی ها و راهکارهای حقوقی برای بهبود عملکرد شرکت در زمینه افزایش درآمدها و کاهش هزینه ها.
  • بررسی مطالبات و بدهکاری های شرکت و تهیه راهکارهای قانونی برای وصول مطالبات و تادیه دیون شرکت.
  • یکی دیگر از وظایف مشاور حقوقی که برای شرکت کار می کند، تکمیل اظهارنامه مالیاتی و ارائه راهکارهای قانونی برای بهره مندی از بخشودگی های مالیاتی و جلوگیری از جریمه های مالیاتی است.
  • در مواردی که به موجب قانون می بایست یک شرکت انحلال یابد، یکی از وظایف مشاور حقوقی ارائه راهنمایی ها و راهکارهای قانونی برای تصفیه امور شرکت و پرداخت سود شرکا است.

مشاوره حقوقی برای سایر اشخاص حقوقی

علاوه بر شرکت های بازرگانی که به موجب ماده 20 قانون تجارت بر هفت نوع تقسیم می شوند، مشاوره حقوقی برای دیگر اشخاص حقوقی از قبیل شهرداری ها، بانک ها، بیمارستان ها و … نیز رواج دارد. با توجه به نوع شخصیت حقوقی که هر کدام از موسسات و سازمان های مذکور دارند، وظایف مشاور حقوقی نیز متفاوت است. از جمله وظایف مشاور حقوقی شهرداری می توان به موارد زیر اشاره کرد:

  • بررسی عملکرد شهرداری و تطبیق آن با قوانین تصویب شده در این موضوع، از قبیل قانون شهرداری مصوب سال 1334.
  • ارائه راهکار های قانونی لازم برای پرداخت مطالبات کارکنان شهرداری.
  • بررسی حقوقی گزارشات کمیسیون ماده 100 قانون شهرداری جهت اطمینان از رعایت مقررات قانونی.
  • نظارت بر فعالیت سازمان های وابسته به شهرداری مثل سازمان نظام مهندسی.
  • بررسی اوراق صادر شده توسط شهرداری از قبیل پروانه ساخت، جریمه های ساخت و …

(مشاوره حقوقی غیر حضوری)

وظایف مشاور حقوقی بانک

همانطور که مورد اشاره قرار گرفت، یکی دیگر از انواع شخصیت های حقوقی مشاوره گیرنده، بانک ها هستند. به طور کلی وظایف مشاور حقوقی بانک طبق قوانین جاری مطابق با موارد زیر است:

  • اشراف بر رعایت قانون پولی و بانکی کشور در بانکی مورد مشاوره حقوقی است.
  • ارائه مشاوره حقوقی در زمینه موضوعات مربوط به اعطای تسهیلات بانکی، از قبیل پرداخت وام و … .
  • ارائه راهنمایی ها و راهکار های قانونی برای وصول مطالبات بانک از مشتریان بد حساب.
  • بررسی میزان درآمد های بانک و میزان حقوق، دستمزد و پاداش کارکنان بانک.
  • ارائه راهکارهای قانونی مناسب در مواقعی که بانک از طرف یکی از مشتریان مورد شکایت در مراجع قضایی و غیر قضای واقع می شود.

وظایف مشاور حقوقی بیمارستان

به طور کلی بیمارستان ها به دو گروه عمومی (دولتی) و خصوصی تقسیم می گردند. بیمارستان ها معمولاً توسط هیات امنا اداره می شوند. طبق قانون مجازات اسلامی مصوب سال 1392 و همچنین قانون مسئولیت مدنی مصوب سال 1339، پزشک در مورد معالجاتی که انجام می دهد، در برابر بیمار یا اولیای دم وی مسئول است. مسئولیت پزشک در قبال بیمار در صورتی محرز است، که ثابت شود پزشک در معالجاتی که نسبت به بیمار انجام می دهد مرتکب تقصیر شده است. تقصیر اعم از تعدی و تفریط به معنای انجام دادن کاری که نمی بایست و انجام ندادن کاری که می بایست انجام می گردیده است. امروزه بسیاری از پرونده های کیفری و حقوقی مطروحه در محاکم دادگستری در مورد تقصیرات پزشک است. مشتکی عنه اغلب این پرونده ها پزشک و بیمارستان است. از همین مقدمه، ضرورت وجود مشاور حقوقی برای پزشک و بیمارستان روشن می شود.

وظایف مشاور حقوقی بیمارستان، معمولاً بررسی پرونده پزشکی بیمارانی است که از بیمارستان شکایت نموده اند. در این بررسی مشاور حقوقی از یک سو تلاش می کند تا اقداماتی که پزشک برای معالجه بیمار ترتیب داده است را از حیث رعایت اصول پزشکی بررسی کند. مشاور حقوقی در این خصوص راهنمایی ها و راهکار های قانونی را جهت مبرا شدن از مسئولیت ارائه می دهد. چنین پرونده هایی معمولاً در بردارنده نظریه پزشکی قانونی در خصوص وجود رابطه علیت میان معالجه پزشک و آسیب وارده می باشد. معمولاً مهمترین موضوع در خصوص پرونده تقصیر پزشکی، اثبات رابطه علیت(سببیت) میان رفتار پزشک و آسیب های وارده به بیمار است. از جمله دیگر وظایف مشاور حقوقی پزشک، بررسی رابطه سببیّت در ایجاد آسیب است.

(اداره جهاد کشاورزی)

وظایف کارشناس حقوقی جهاد کشاورزی

در سازمان ها و موسسات دولتی مثل ادارات زیر نظر وزارت جهاد کشاورزی، بخشی تحت عنوان اداره حقوقی، موضوعات حقوقی مطروحه برای موسسه را پیگیری می کند. وظایف کارشناس حقوقی جهاد کشاورزی به عنوان یکی از کارکنان اداره حقوقی جهاد، از قرار زیر است:

  • دفاع، پاسخگویی و پیگیری کلیه دعاوی از قبیل دعاوی حقوقی یا کیفری مطروحه لَه یا علیه سازمان جهاد کشاورزی و ادارات تابعه آن.
  • اقامه دعوا، اعم از کیفری یا حقوقی در مراجع صلاحیت دار (مراجع قضایی یا اداری) بر علیه اشخاص حقیقی یا حقوقی مثل شرکت ها.
  • وصول مطالبات سازمان جهاد کشاورزی.
  • دریافت اسناد مربوط به مالکیت اموال منقول و غیر منقول سازمان.
  • پاسخگویی نسبت به استعلامات ثبتی در مورد اموال سازمان.
  • انجام وظایف مشاور حقوقی نسبت به کلیه ادارات و سازمان های زیر مجموعه وزارت جهاد و کشاورزی.

وظایف مشاور حقوقی پروژه

در اینجا به بررسی وظایف مشاور حقوقی پروژه می پردازیم. اصولاً مشاورین حقوقی خدمات خود را به اشخاص حقوقی مثل شرکت ها، به موجب انعقاد قرارداد مشاوره ارائه می دهند. روابط میان شخص حقوقی مشاوره گیرنده با مشاور حقوقی طبق ماده 10 قانون مدنی تابع اصل آزادی قرارداد هاست. بنابراین طرفین می توانند در قرارداد مشاوره در مورد موضوع مورد مشاوره، وظایف مشاور حقوقی، وظایف مشاوره گیرنده و … توافق نمایند. در نتیجه معمولاً قرارداد های مشاوره حقوقی به صورت پروژه ای انعقاد می یابند. برای مثال یک شرکت ساختمان سازی، در مورد مسائل حقوقی پروژه ای خاص، با مشاور حقوقی، قرارداد می نویسد.

اصلی ترین وظایف مشاور حقوقی پروژه می بایست در قراردادی که میان طرفین انعقاد می یابد، تعیین گردد. در چنین مواردی حیطه موضوعاتی که در مشاوره حقوقی مورد بحث قرار می گیرد، محدود بوده و مشاوره حقوقی به صورت خاص و تنها در مورد موضوع از پیش تعیین شده انجام می شود. در نتیجه برای مثال اگر برای شرکت ساختمان سازی مذکور، مسئله ای حقوقی خارج از پروژه مثل خطر ورشکستگی مطرح گردد، مشاور حقوقی الزامی به پاسخگویی و ارائه راهکار در خصوص مسائل حقوقی خارج از پروژه نخواهد داشت.

(مشاوره حقوقی به صورت حضوری)

نکات پایانی در خصوص مشاوره حقوقی

هر چند مشاور حقوقی مداخله مستقیم در اقدامات حقوقی که از طرف مشاوره گیرنده انجام می گیرد ندارد، ولیکن در قبال راهنمایی ها و مشاوره هایی که ارائه می دهد، مسئولیت حقوقی دارد. بنابراین اگر ثابت شود مشاور حقوقی بدون آگاهی تخصصی نسبت به موضوع اقدام به مشاوره خلاف واقع کرده، و از این خاطر، خسارتی به مشاوره گیرنده رسیده باشد، مطابق با قانون مسئولیت مدنی، مشاور حقوقی ضامن خسارات وارده می باشد. در پایان بر این نکته تاکید می شود که مشاوره حقوقی به معنای اعطای وکالت به شخص مشاوره دهنده نیست. وکالت در دعاوی مستلزم مداخله مستقیم و انجام اقدامات قانونی به نمایندگی از موکل است. در حالی که مشاور حقوقی تنها راهکارهای قانونی ارائه می دهد، و ان مشاوره گیرنده است که به عنوان اصیل، تصمیم گیرنده نهایی در مورد اعمال قانونی است که انجام می دهد.

موسسه حقوقی دادیاران عدالت پرور

پذیرش وکالت تخصصی و ارایه مشاوره حقوقی در زمینه های : حقوقی ، کیفری، ملکی، ثبتی ،شرکت ها، خانواده، طلاق ، مهریه ، نفقه ،حضانت فرزند، وصول مطالبات ، چک و..... انجام وکالت و پیگیری پرونده در دادگاه های بدوی - تجدید نظر - دیوان عالی کشور - دادگاه انقلاب - عدالت اداری - شورای حل اختلاف و . . . توسط موسسه حقوقی دادیاران عدالت پرور


اهمیت اسپکتروفتومتر در انجام آزمایش ها و پژوهش های علمی

اسپکتروفتومتر یکی از کاربردی ترین تجهیزات آزمایشگاهی به شمار می آید. این دستگاه در واقع نوعی طیف سنج می باشد و از آن در انجام بسیاری از پژوهش های علمی استفاده میشود. کاربرد دستگاه اسپکتروفتومتر به صورت تخصصی، در انجام واکنش های رنگ سنجی و اندازه گیری کدورت یا غلظت مایعات می باشد.در اختیار داشتن این دستگاه، برای انجام اکثر آزمایش های زیستی و شیمیایی امری ضروری است، به گونه ای که اندازه گیری بسیاری از پارامترهای آزمایشگاهی بدون وجود آن امکان پذیر نمی باشد.

اهمیت وجود این دستگاه در آزمایشگاه سبب شده، تا خرید اسپکتروفتومتر در اولویت کار اکثر آزمایشگاه ها قرار گیرد. این دستگاه کاربردها و قابلیت های متنوعی دارد به گونه ای که، از اسپکتروفتومتر آزمایشگاهی در اندازه گیری های بسیار حساسی چون؛ تعیین غلظت ژنوم نیز استفاده میشود. از این رو به سبب اهمیت و نقش این دستگاه در پژوهش تحقیقاتی و علمی، در ادامه با ساختار دستگاه اسپکتروفتومتر و نحوه ی عملکرد آن آشنا خواهیم شد.

اسپکتروفتومتر یکی از ضروری ترین تجهیزات آزمایشگاهی می باشد.

آشنایی با دستگاه اسپکتروفتومتر و ساز و کار آن

اسپکتروفتومتر در واقع میزان نور عبوری از نمونه را به شکل تابعی از طول موج می سنجد. به عبارت دیگر ساز و کار این دستگاه به گونه ای است که، برهمکنش میان نور با ماده را مورد سنجش قرار می دهد. این دستگاهاز دو منبع نور برای انجام رنگ سنجی بهره می برد. این دو منبع شامل؛ لامپ دوتریم جهت تامین نور فرابنفش و لامپ هالوژنی تنگستن، جهت تامین گستره ی نور ی مرئی می باشند. در حقیقت این دستگاه به منظور انجام روش اسپکتروفتومتری برای مایعات تعبیه شده است اما، قابلیت سنجش و بررسی گازها و مواد جامد شفاف را نیز دارا می باشد.

اسپکتروفتومتر آزمایشگاهی در محدوده ی طول موج 190 تا 1100 نانومتر کار میکند. همچنین این دستگاه قادر به اندازه گیری طول موج های تکی و طیف های روبشی نیز می باشد. دقت اندازه گیری بالای این دستگاه سبب شده تا بتواند، حتی مقادیر و غلظت های بسیار اندک را نیز اندازه گیری کند. از این رو میتوان، یکی از با اهمیت ترین موارد کاربرد دستگاه اسپکتروفتومتر را در اندازه گیری غلظت مولکولهایی چون؛RNA و DNA دانست. از این روست که این دستگاه نه تنها در آزمایشگاهای شیمی بلکه، در آزمایشگاه های زیست شناسی و ژنتیک نیز یافت میشود.

اسپکتروفتومتر، یکی از تجهیزات پرکاربرد در آزمایشگاه های بیوشیمی به شمار می آید.

اساس کار دستگاه اسپکتروفتومتر

اساس کار دستگاه اسپکتروفتومتر به این صورت است که، امواج الکترومغناطیس تولید شده توسط دستگاه به نمونه تابیده شده و توسط آن جذب میشود. شدت جذب این امواج توسط ماده، غلظت آن را تعیین خواهد کرد. در واقع این دستگاه، با اندازه گیری میزان نور عبوری از یک آنالیت که دارای طول موج مشخصی نیز می باشد، غلظت نمونه را اندازه گیری می کند. بر طبق قانون بیر – لامبرت در روش اسپکتروفتومتری، میزان نوری که در یک طول موج معین توسط یک نمونه ی مایع جذب میشود، با غلظت آن ماده تناسب و ارتباط دارد.

در حقیقت این امر از آن جهت رخ می دهد که، مواد به دلیل تفاوت در آرایش و تعداد اتمها، مولکولها و نیز گروههای عاملی، نورهایی با طول موج متفاوت و به خصوص را جذب میکنند. به منظور انجام روشهای رنگ سنجی، نمونه ی محلول در ظرف شیشه ای شفافی بنام کووت که از جنس کوارتز است ریخته و در محفظه دستگاهقرار داده میشود. با روشن شدن دستگاه، نور به نمونه ی موجود در این ظرف تابیده شده و غلظت نمونه مشخص خواهد شد.

ساز و کار دستگاه اسپکتروفتومتر

آشنایی با انواع مختلف اسپکتروفتومتر

اسپکتروفتومتر در دو نوع معمولی و آرایه دیودی طراحی و تولید میشود. هر یک از این دو مدل، ساز و کاز خاص خود را دارند که در ادامه به شرح آن خواهیم پرداخت.

ساز و کار اسپکتروفتومترهای معمولی

در دستگاه اسپکتروفتومتر معمولی،نور چند رنگ از درون یک شکاف ورودی عبور کرده و به باریکه ای از نور تبدیل میشود. نور پس از عبور از یک منشور، به دسته های نوری با طول موجهای متفاوت تقسیم میشود. بسته به نوع شکاف خروجی نور، نوری تک رنگ با طول موج مشخص، از این شکاف عبور کرده و به نمونه تابیده میشود. در نهایت نور عبوری از نمونه به یک آشکارساز رسیده و شدت آن سنجیده خواهد شد. کاربرد دستگاه اسپکتروفتومتر معمولی، بیشتر در سنجش مقدار جذب در یک نقطه ی خاص از طیفی مشخص است. اگر نیاز به اندازه گیری میزان جذب نور در طول موجهای مختلف دارید، این مدل به جهت عدم تنظیم مکرر زاویه ی مونوکروماتور، برای کار شما مناسب نمی باشد و باید از نوع دیگری از این دستگاه استفاده نمایید.

ساز و کار اسپکتروفتومترهای آرایه دیودی

در این مدل نور پلی کروماتیک تولید شده توسط منبع نور به نمونه تابیده و از آن عبور میکند، سپس به سمت شکاف ورودی متمایل میشود. در این زمان پلی کروماتور، نوری که از نمونه عبور میکند را بر روی دیود پراکنده  خواهد کرد. پلی کروماتور از یک شکاف ورودی و یک بخش پخش کننده ی نور تشکیل شده است. هر یک از دیودها تنها باند بسیار باریکی از طیف نوری را اندازه گیری میکنند.

هر دو مدل اسپکتروفتومتر آزمایشگاهی، به صورت تک پرتو طراحی و تولید میشوند. مطالعات نشان می دهد، از آنجایی که طیف ها در نمونه ی آرایه دیودی سریعتر مشخص میشوند و مدت زمان جا به جایی رفرنس و نمونه حداقل است، جهت طراحی به صورت تک پرتو مناسب تر هستند. در سیستم دو پرتو، نور در ابتدا به یک مونوکروماتور وارد و سپس به یک چاپر هدایت میشود. در این مرحله، چاپر نور را با سرعت زیاد میان رفرنس و نمونه جا به جا کرده و چندین بار در ثانیه، میزان آن را اندازه گیری خواهد کرد.

انواع اسپکتروفتومتر و ساز و کار کلی آنها

آشنایی با اجزای دستگاه اسپکتروفتومتر

اجزای دستگاه اسپکتروفتومتر هر یک نقش و عملکرد ویژه ای در انجام روش اسپکتروفتومتری بر عهده دارند، که در ادامه با آنها آشنا خواهیم شد.

منبع یا لامپ تولید کننده ی نور اسپکتروفتومتر

منبع در ساختار دستگاه اسپکتروفتومتر جزئی است که انرژی تابشی مورد نیاز دستگاه را تولید میکند. انرژی تابشی به شکل نوری با طول موجهای مختلف به نمونه تابیده میشود. منبع نور در این دستگاه، معمولاً لامپ های هالوژنی تنگستن یا لامپ های UV می باشند. از نور تولید شده توسط این لامپ ها، جهت اندازه گیری میزان جذب نور در طول موج نور مرئی و فرابنفش استفاده میشود. از آنجایی که باید شدت نور خروجی از منبع مقدار ثابتی باشد، نباید ولتاژ برق ورودی به دستگاه نوسان داشته باشد. از این رو معمولاً از یک تنظیم کننده ی ولتاژ در ساختار دستگاه استفاده میشود.

محفظه ی قرار دادن نمونه

در ساختار اسپکتروفتومتر، محلی برای قرار دادن نمونه ی مورد آزمایش تعبیه شده است. این محفظه در مدلهای مختلف این دستگاه، شکلهای متنوعی دارد. به عنوان نمونه برخی از آنها جهت قرار دادن لوله ی آزمایش، میکروسل، یا میکروپلیت طراحی شده اند. همچنین شکل مرسوم اکثر این محفظه ها به گونه ای است، که جهت قرار گیری کووت که فرم مکعب مستطیل دارد مناسب می باشد. هر کووت قطر مشخصی داشته و با توجه به جنسی که دارد، جهت اندازه گیری در طول موج مشخصی مورد استفاده قرار می گیرد.

مونوکروماتور یا تک فام کننده

این جز از دستگاه اسپکتروفتومتر وظیفه ی آن را دارد که، نور تولید شده توسط منبع نور را به صورت پرتوهای تک رنگ تبدیل کند. مونوکروماتورها در واقع شیشه هایی رنگی می باشند که بخش زیادی از پرتوهای ورودی به شکاف را جذب و تنها نورهایی با طول موج مشخص را از خود عبور می دهند. این عمل عمدتاً توسط سیستم گریتینگ یا منشور انجام میشود. منشورهای مورد استفاده در این سیستم، شکلی هرمی و لبه هایی تیز دارند. نور با توجه به ضریب شکست منشور، به چندین پرتو تجزیه خواهد شد. گریتینگ نوعی صفحه ی صیقلی شکل است که، شکاف هایی موازی و با فواصل نزدیک به هم دارد و در این سیستم، طیفی خطی یا موازی ایجاد میکند.

آشکار ساز

آشکارساز در ساختار اسپکتروفتومتر، وظیفه ی تبدیل نور به انرژی الکتریکی را بر عهده دارد. تبدیل با توجه به شدت و میزان نور تابیده شده به سطح مونوکروماتور صورت می پذیرد. آشکارسازها در واقع مجموعه ای از فتوسل های ساخته شده از مواد حساس به نور می باشند.

نمایشگر دستگاه اسپکتروفتومتر

نمایشگر در واقع خارجی ترین بخش یک اسپکتروفتومتر آزمایشگاهی می باشد. این جز در واقع میزان انرژی الکتریکی دریافتی از آشکارساز را تفسیر و به شکل داده هایی قابل درک نمایش می دهد. نمایشگر معمولاً داده ها را به صورت اعداد یا نمودارهایی که نشانگر شدت جذب نور هستند، نشان می دهد.  

اجزای دستگاه اسپکتروفتومتر

نکات مورد توجه به هنگام خرید اسپکتروفتومتر و کار با آن

  • با توجه به آنکه اندازه گیری های انجام شده با این دستگاه از حساسیت بالایی برخوردارند، باید به هنگام خرید اسپکتروفتومتر از سالم بودن و دقت دستگاه اطمینان حاصل کنید.
  • جهت اطمینان از خرید کالای اصل و با کیفیت، این دستگاه را از مراجع معتبری چون؛ تجهیزات پزشکی وینکل پلاس تهیه کنید.
  • دستگاهرا در سطحی صاف و بدون شیب قرار داده و از دستگاههای تولید کننده امواج الکتریکی و الکترومغناطیس دور نگه دارید.
  • پس از روشن کردن دستگاه کمی صبر کنید تا به تعادل حرارتی و الکتریکی برسد، سپس از آن استفاده نمایید.
  • از ریختن مایع در محفظه ی نگهداری نمونه خودداری کنید، تا در اندازه گیری خطا ایجاد نشود.